माझी वसुंधरा पुरस्कारांचे थोतांड शासनाने बंद करावे-वृक्षक्रांती अभियान चळवळ प्रमुख सचिन गुलदगड

अहमदनगर : ५ जुन रोजी जागतिक पर्यावरण दिनाचे औचित्य साधून राज्यात माझी ‘वसुंधरा अभियान’ राबविण्यात आले. पर्यावरण क्षेत्रामध्ये उल्लेखनिय कामगिरी करणार्‍यां विविध स्थानिक स्वराज्य संस्थांना तसेच शासकीय अधिकार्‍यांना यावेळी मुख्यमंत्री आणि उपमुख्यमंत्री यांचे हस्ते पुरस्कारांचे वितरण करण्यात आले. शासकीय स्तरावर अभियान राबवायचे म्हणून पुरस्कार वाटपाचे थोंताड आता शासनाने बंद करावे.

जागतिक पर्यावरण दिनानिमित्ताने दरवर्षाप्रमाणे या वर्षीही माझी वसुंधरा अभियानांतर्गत राज्यातील 80 पेक्षा जास्त स्थानिक स्वराज्य संस्था व अधिकार्‍यांचा सत्कार मुंबईतील एनसीपीए थिएटरमध्ये संपन्न झाला. सत्कार हा प्रेरणा देणारा असतो. जी व्यक्ति किंवा संस्था पुरस्कार स्विकारते तेव्हा त्यांचेसह इतरांना देखील त्या कामाचा हेवा वाटतो. त्याक्षेत्रात काम करणार्‍यांची संख्या वाढत जाते. परंतू जे पुरस्कार दिले जातात किंवा दिले गेले तेे कोणत्या निकषांच्या आधारावर दिले गेले याचा शोध घेण्याची आवश्यकता आहे. परंतू कात्रणांच्या फाईली जमा करुन एसी कॅबीनमध्ये बसून फाईली पाठविल्या जातात. नावे पाठविली जातात आणि पुरस्कारांचा सोपस्कार पार पाडला जातो आणि हा सर्व प्रकार ‘उध्वस्त’ झालेली वसुंधरा उघड्या डोळ्यांनी पाहत असते. कारण मानवाप्रमाणे वृक्षही सजीव असतात. मानवाप्रमाणे वृक्षांना, पशु-पक्षांनाही भावना असतात. पर्यावरणातील सर्व घटक एका ऋतू चक्रात एक दूसर्‍यात गुंफलेले असतात. समृध्दी महामार्गाच्या नावाखाली आणि विकासाच्या बॅनरवर राज्यातील वसुंधरा ‘उध्दवस्त’ केली जाते आहे. रस्ते रुंद झालेत, चौपदरी झालेत परंतू ‘उजाड’ झालेत यांचे दुखः कुणालाही नाही. 2020 मध्ये संयुक्त राष्ट्रसंघाचे ब्रीदवाक्य होते ‘शुध्द हवा निळे आकाश’ परंतू आज देशात शुध्द हवा तर नाहीच, निळे आकाशही प्रदुषणाने झाकले गेले आहे. देशातील 98 टक्के मुलांच्या फुप्फुसात अशुुध्द हवा जात असल्याचा अहवाल नुकताच संयुक्त राष्ट्र संघाने जाहीर केले आहे. देशाची राजधानी दिल्लीत शुध्द हवा मिळेनासी झाली आहे. वृक्षारोपणाची घोषणा कशासाठी होते, वसुंधरा मोहिम का राबविली जाते ते अद्यापही सामान्य माणसाला कळाले नाही. ‘कोटीच्या’ संख्येत लावली जाणारी झाडे ‘शेकाडोच्या’ आकडेवारीत का दिसत नाही ? हा प्रश्न कुणालाही पडत नाही. परंतू पर्यावरण रक्षण, पर्यावरण संवर्धन, ‘झाडे लावा झाडे जगवा’ वृक्ष आपले मित्र, कुर्‍हाड बंदी, चराई बंदी, अशा सर्व शब्दांचा गुळगुळीतपणा शासनाच्या पांढर्‍या कागदावर काळ्या शाईने रंगविला जातो आणि माझी वसुंधरा असा अत्यंत आपुलकीचा शब्द वापरला जातो. खरोखरच ‘ वसुंधरा’ प्रत्येक व्यक्तिला शासकीय अधिकार्‍यांना, स्थानिक स्वराज्य संस्थामधील टक्केवारीच्या आणि भागीदारीच्या भाऊगर्दीत आपली वाटते आहे का? असा प्रश्न आमच्या सारख्या सामान्य कार्यकर्त्याला पडला आहे.

एके काळी रस्त्याच्या दोन्ही बाजूंनी झाडे लावलेली दिसायची, कुठेतरी पिंजरे, बांबू लावलेले दिसायचे. परंतू अलिकडे कोट्यावधी झाडे लावण्याची घोषणा होते, परंतू ते वृक्ष कुठे लावले जातात याचा शोध ब्रम्हदेवाला सुद्धा लागत नाही. कदाचित मंगळावर किंवा चंद्रावर लावली जात असावी असा शोध लागल्यास आश्चर्य वाटण्याचे कारण नाही. देशासह महाराष्ट्रात तापमान 44 अशांपासून ते 52 अशांपर्यन्त पोहचल्याच्या शासकीय नोंदी आहेत. परंतू वाढलेल्या तापमानावर मंत्रीमंडळाची गंभिर बैठक झाली असे आमच्या वाचनात अद्यापही आलेले नाही. महाराष्ट्रातील पदमश्री पुस्कार विजेते हिवरे बाजारचे कर्मयोगी पोपटराव पवार यांना जागतिक पर्यावरणदिनी मध्यप्रदेशचे मुख्यमंत्री शिवराजसिंग चौहान यांनी त्यांचा भोपाळ येथील विधानमंडळात सत्कार केला. आणि एका ओळीत म्हणाले हमे गाव-गांवमे एक पोपटराव पवार चाहिये! महाराष्ट्राने मात्र पोपटराव पवारांना पदमश्री देऊन घरात बसविले. अशा व्यक्तिंना सरकार का म्हणून शंभर हिवरे बाजार तयार करण्याची जबाबदारी सोपवत नाही हा खरा प्रश्न आहे.

त्यामुळे शासनाने शंभर दोनशे कोटी रुपये खर्च करुन माझी वसुंधरा अभियान राबवितांना आणि पुरस्कार देतांना ते ग्राऊंड लेव्हलवर जावून व्हीडिओशुट करुन तपासले जावेत. त्यानंतरच अशा पुरस्कारांचे वितरण व्हावे अन्यथा दोनशे कोटी रुपये खर्च करुन प्रमाणपत्रांवर चुकीची नांवे लिहून पुरस्कार दिले जात असतील तर त्यातील गौडबंगाल शोधण्याची आवश्यकता नाही. मुख्यमंत्री व उपमुख्यमंत्र्यांनी यावर विचार करावा आणि चांगल्या व्यक्तिना चांगल्या संस्थाना ज्या खर्‍या अर्थाने काम करीत आहे त्यांचा शोध घेवून त्यांना पुरस्कार द्यावेत, एव्हढेच...

_ वृक्षक्रांती अभियान चळवळ प्रमुख सचिन भाऊसाहेब गुलदगड