आपण राष्ट्रप्रेम असणारी माणसं नेहमी बातम्या पाहत असतो आणि हळहळतो या गावचा या राज्यातला या जिल्ह्यातला माणूस सीमारेषेवर शहीद झाला किंवा सर्जिकल स्ट्राइक करताना किंवा बर्फात सैनिक शहीद झाल्याच्या बातम्या आपल्याला कळत असतात. मिलिट्रीत जाण्याची किंवा सैनिक दलात भरती होण्याचे स्वप्न अनेक जण उराशी बाळगतात, त्याची सुरुवात होते, ती आपल्या पुढच्या कट्ट्यापासून आणि तो कट्टा असतो राष्ट्रीय छात्र सेनेचा. राष्ट्रीय छात्र सेना अर्थात एन. सी. सी.
राष्ट्रीय छात्र सेनेचे तीन प्रकार स्थलसेना, वायुसेना आणि नौसेना.
15 ऑगस्ट किंवा 26 जानेवारी च्या संचलनासाठी कायम तयार असणारी बी सर्टिफिकेट किंवा सी सर्टिफिकेट साठी धडपड करणारी ही मुलं अत्यंत शिस्तीत असतात. वर्दी हा त्यांचा जीव की प्राण असतो.
राष्ट्रीय छात्र सेना (National Cadet Corps - NCC ) ही भारतातील देशांतर्गत असुरक्षित प्रसंगी नागरी संरक्षण व नागरी सेवकासाठी मोलाचे कार्य करणारी छात्र सेवा संघटना आहे. २६ नोव्हेंबर १९४८ ला विशेष कायदा मंजूर करून एनसीसीची स्थापना करण्यात आली. देशातील सर्व बहुतेक शाळा व महाविद्यालयांमधून ही योजना राबवली जाते. त्याअंतर्गत सैन्याविषयी आवड निर्माण करणारे विविध कार्यक्रम घेतले जातात. त्यातून देशाप्रती आदर, निष्ठा, प्रेम असलेले साहसी युवक तयार करणे हाच संघटनेचा उद्देश आहे.
मी स्वतः राष्ट्रीय छात्र सेनेचा कॅडेट...
सुरुवातीला भारती विद्यापीठाचे यशवंतराव मोहिते महाविद्यालय व नंतर डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीच्या फर्ग्युसन महाविद्यालयात मी एनसीसी पूर्ण केले. एकीकडे B.Sc फिजिक्स तर दुसरीकडे बी व सी सर्टिफिकेट पूर्ण केले. मी स्वतः अंडर ऑफिसर होतो. खूप फायरिंग करता आले. ०.२२ किंवा थ्री नोट थ्री, कितीतरी बुलेट फायर केल्या. रणगाड्या मध्ये बसता आले. एल. एम. जी, बी. एम. जी. वापरता आल्या त्याचे फायरिंग करता आलं. खूप शिबिरे केली. पुणे ते दिल्ली सायकल रॅली, गोव्यामध्ये 185 किलोमीटरची वॉकिंग expenditure, आर्मी अटॅचमेंट चे अनेक कॅम्प आणि त्यामुळेच शिस्तीत रहाणं मला कायमच आवडत आले आहे.
आठवड्यातून किमान एकदा चार-पाच तासाचे प्रशिक्षण या विद्यार्थ्यांना मिळते. आणि त्यामुळे राष्ट्रभक्ती, शिस्त ही अंगामध्ये ठासून भरलेली असते. आवाज खणखणीत असतो. महाविद्यालयातल्या हा कट्टा कायमच वेगळा असतो. काम सांगितल आहे आणि ते झालं नाही असे एन सी सी कडून कधीच होत नाही. हे विद्यार्थी चालताना सुद्धा भरभर चालतात, क्षितिजाला समांतर नजर ठेउन बघून चालतात. म्हणजेच पायाकडे बघून रेंगाळत चालताना किंवा कुठेतरी टाईमपास करतांना दिसत नाहीत. त्यामुळे महाविद्यालयातल्या आवडीच्या कटटयांपैकी माझा हा एक अत्यंत आवडीचा कट्टा आहे...
एन सी सी मध्ये जॉईन होणे, हे काही येड्या गबाळ्याचे काम नाही. कारण कडी मेहनत, कायम सतर्क, अष्टावधानी असणारी ही सेना. कॉलेज मध्ये लाल दिव्याच्या गाडी सारखी इतरांपेक्षा अत्यंत वेगळी असतात.
हम सब भारतीय हैं,
हम सब भारतीय हैं.
अपनी मंज़िल एक है,
हा हा हा एक है, हो हो हो एक है.
हम सब भारतीय हैं !!
कश्मीर की धरती रानी है,
सरताज हिमालय है,
सदियों से हमने
इस को अपने खून से पाला है.
देश की रक्षा की खातिर
हम शमशीर उठा लेंगे,
हम शमशीर उठा लेंगे.
बिखरे-बिखरे तारे हैं हम,
लेकिन झिलमिल एक है,
हा हा हा एक है, हो हो हो एक है,
हम सब भारतीय है.
मंदिर, गुरूद्वारे भी हैं यहाँ,
और मस्जिद भी है यहाँ,
गिरिजा का है घड़ियाल
कहीं मुल्ला की कहीं है अजां
एक ही अपना राम हैं,
एक ही अल्लाह ताला है,
एक ही अल्लाह ताला हैं.
रंग बिरंगे दीपक हैं हम,
लेकिन जगमग एक है,
हा हा हा एक है, हो हो हो एक है.
हम सब भारतीय हैं,
हम सब भारतीय हैं ll
या गीताने एनसीसी आणखी समृद्ध झालीय. सर्व धर्म समभावाची धारणा या गाण्यातून होत असते.
प्लाटून तेज चलो, दाये, बाये, मुड, पीछे मुड, कदम ताल, डबलसे, आगे बढो, अशा जोरदार, दमदार आवाजात दिलेली आज्ञा. ज्यासाठी लागतो स्पष्ट, शुद्ध उच्चार, खणखणीत आवाज.
वर्दी घातल्यानंतर, काही कीलोंची रायफल दोन हातात घेऊन डोक्याच्या वर हात घेऊन पळणे ही युक्ती सगळ्यांना जमेल असं नाही. आणि म्हणूनच बारा-बारा तास काम करूनही ही मुलं अत्यंत उत्साहाने अभ्यासात सुद्धा तेवढीच तरबेज असतात.
यातील अनेक मुलं पुढं मिलिटरी मध्ये, सैन्यदलामध्ये, बॉर्डर फॉर्सेस मध्ये जाताना दिसतात. सिव्हिल डिफेन्स सर्व्हिसेस च्या परीक्षा देऊन अनेक कॅडेट्स अधिकारी सुद्धा होतात. राष्ट्रीय छात्र सेनेच्या अनेक स्पर्धा होतात. महाराष्ट्रात तसेच महाराष्ट्राच्या बाहेर अगदी पदेशात सुद्धा जाण्याची संधी या कॅडेट्सचं मिळते. या सगळ्यात महत्त्वाचा ठरतो तो आरडी परेडचा कॅम्प. आरडी परेड अर्थात रिपब्लिक डे, प्रजासत्ताक दिन संचालनासाठी कॅडेट ची निवड होऊ शकते. हा त्याच्या आयुष्यातला फार मोठा सुवर्ण क्षण असतो. दरवर्षी एक मोठा जथ्था राजपथावर मानवंदना देण्यासाठी, एक महिना शिबिरासाठी दिल्लीला जातो. तत्पूर्वी बारा-तेरा शिबिरांच्या अग्निपरीक्षेतून या स्वयंसेवकांना जावे लागते. पण तो जो अनुभव मिळतो तो आयुष्याची शिदोरी घेऊन बसतो, आणि म्हणूनच बरीचशी यातली मुलं पोलीस किंवा सैनिक दलात रुजू होतात तेव्हा अभिमानाने ऊर भरून येतो, आणि ही मुलं ही आयुष्यभर मी एनसीसीत कॅडेट होतो असे अभिमानाने सांगतात.
महाविद्यालयीन जीवनात मिलिटरीचा अर्थात सैन्यदलांचा अनुभव घेण्यासाठी त्याची अनुभूती घेण्यासाठी राष्ट्रीय छात्र सेनेचा नक्कीच मोठा उपयोग होतो. विशेषता रँकिंग समजून घेणे, अगदी लान्स कार्पोरल पासून तर सिनिअर अंडर ऑफिसर पर्यंत अनेक मुलांना संधी मिळते, ऑर्डर कशा द्यायच्या? ऑर्डर फॉलो कशा करायच्या? इथपासून तर आपल्या अंगी शिस्त बाळगून काम कसं करून घ्यायचं? याचं मॅनेजमेंट शिकायला मिळतं. मुळात अभ्यासक्रमात शिकवल्या जाणाऱ्या मॅनेजमेंट मधले अनेक शब्द हे बॅटल फील्ड वरून म्हणजेच सैन्यदलातून आलेले आहेत आणि म्हणूनच या मुलांना वेगळे मॅनेजमेंट शिकवावं लागत नाही. आयुष्यातला हा टप्पा, हा कट्टा अत्यंत उपयुक्त ठरतो. शारीरिक श्रम, समाजाप्रती आदर, स्टेज डेरिंग, इतरांकडे बघण्याचा दृष्टीकोन आणि एकूणच आयुष्याचे व्यवस्थापन या मुलांना शिकायला मिळते. ज्यांना ज्यांना शक्य आहे, जे बलदंड बाहूचे आहेत त्यांनी राष्ट्रीय छात्र सेनेत नक्की सहभागी झाले पाहिजे. इस्राईल व तत्सम देशांमध्ये दहावीनंतर दोन वर्ष मिलिटरी प्रशिक्षण बंधनकारक करण्यात आले आहे. आपल्याकडे ही तसा प्रयत्न होऊ शकतो. कारण राष्ट्रीयत्वाची भावना निर्माण करण्यासाठी या प्रशिक्षणाची अत्यंत आवश्यकता आहे. नुकताच राष्ट्रीय छात्र सेनेचे चा अभ्यासक्रम सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाने सुरू केला आहे. तो केवळ एनसीसी साठी जरी असला तरी इतर मुलांनाही एक्सप्रो क्रेडिट घेण्यासाठी यामध्ये सहभागी होता येईल.
चला तर राष्ट्रीय राष्ट्रीय छात्र सेनेमध्ये सहभागी होऊयात. बलसागर भारत करूयात. सैन्याबद्दल आदर बाळगूयात.
ज्ञानसूत डॉ. संजय चाकणे
प्राचार्य : कला, विज्ञान आणि वाणिज्य महाविद्यालय इंदापूर.
सदस्य : अभ्यासमंडळ, अधिसभा, विद्यापरिषद, परीक्षा विभाग, व्यवस्थापन परिषद सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ.
0 टिप्पण्या